Dyskusja z sytuacjonistyczną krytyką etyki cnót. Odpowiedź na zarzuty Gilberta Harmana

Natasza Szutta, Dyskusja z sytuacjonistyczną krytyką etyki cnót. Odpowiedź na zarzuty Gilberta Harmana, Diametros 31 (marzec 2012)

Współczesna etyka cnót to jeden z obecnie najważniejszych nurtów etycznych, który rozwijał się i ustalał swoją wyróżnioną pozycję w ostrej dyskusji z deontologią i utylitaryzmem. Dziś stoi przed nowym wyzwaniem, jakim jest bardzo popularne na gruncie psychologii społecznej stanowisko sytuacjonizmu.
Etyka cnót zakłada, że odpowiednio ukształtowany charakter moralny zagwarantuje sprawcom moralnie dobre działanie. Tymczasem sytuacjoniści, odwołując się do licznych eksperymentów psychologicznych (m.in. S. Millgrama, J.M. Darleya & C.D. Batsona i A. M. Isen & P. F. Levin) argumentują, że na nasze działania mają fundamentalny wpływ zmienne sytuacyjne, natomiast żadne badania nie potwierdzają decydującego wpływu zmiennych charakterologicznych.
Gilbert Harman, jeden z obecnie najbardziej wpływowych filozofów analitycznych, pod wpływem sytuacjonistów, poddaje cnotę i etykę cnót radykalnej krytyce. Kwestionuje też zasadność edukacji moralnej opartej na kształtowaniu moralnie dobrego charakteru.
Mój artykuł jest próbą odpowiedzi na zarzuty G. Harmana i obrony normatywnie rozumianej etyki cnót.

Słowa kluczowe: cnota, etyka cnót, sytuacjonizmu, psychologia społeczna, G. Harman, S. Millgram, J.M. Darley, C.D. Batson i A. M. Isen, P. F. Levin