Kodeks Etyki Lekarskiej
z dnia 2 stycznia 2004 r.,
(tekst jednolity; zawierający zmiany uchwalone w dniu 20 września
2003 r. przez Nadzwyczajny VII Krajowy Zjazd Lekarzy)
PRZYRZECZENIE LEKARSKIE
Przyjmuję z szacunkiem i wdzięcznością dla moich Mistrzów
nadany mi tytuł lekarza i w pełni świadomy związanych z nim obowiązków
przyrzekam:
· obowiązki te sumiennie spełniać;
· służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu1
· według najlepszej mej wiedzy przeciwdziałać cierpieniu i
zapobiegać chorobom, a chorym nieść pomoc bez żadnych różnic, takich jak: rasa,
religia, narodowość, poglądy polityczne, stan majątkowy i inne, mając na celu
wyłącznie ich dobro i okazując im należny szacunek;
· nie nadużywać ich zaufania i dochować tajemnicy lekarskiej
nawet po śmierci chorego;
· strzec godności stanu lekarskiego i niczym jej nie splamić,
a do kolegów lekarzy odnosić się z należną im życzliwością, nie podważając
zaufania do nich, jednak postępując bezstronnie i mając na względzie dobro
chorych;
· stale poszerzać swą wiedzę lekarską i podawać do wiadomości
świata lekarskiego wszystko to, co uda mi się wynaleźć i udoskonalić.
PRZYRZEKAM TO UROCZYŚCIE!
CZĘŚĆ OGÓLNA
Art. 1.
1. Zasady etyki lekarskiej wynikają z ogólnych norm
etycznych.
2. Zobowiązują one lekarza do przestrzegania praw człowieka i
dbania o godność zawodu lekarskiego.
3. Naruszeniem godności zawodu jest każde postępowanie lekarza, które
podważa zaufanie do zawodu.
Art. 2.
1. Powołaniem lekarza jest ochrona życia i zdrowia ludzkiego,
zapobieganie chorobom, leczenie chorych oraz niesienie ulgi w cierpieniu; lekarz
nie może posługiwać się wiedzą i umiejętnością lekarską w działaniach
sprzecznych z tym powołaniem.
2. Najwyższym nakazem etycznym lekarza jest dobro chorego2
- salus aegroti suprema lex esto. Mechanizmy rynkowe, naciski społeczne i
wymagania administracyjne nie zwalniają lekarza z przestrzegania tej zasady.3
Komentarz:
Jarosław Sak
Art. 2.2. Najwyższym nakazem etycznym lekarza jest dobro
chorego - salus aegroti suprema lex esto. Mechanizmy rynkowe, naciski społeczne
i wymagania administracyjne nie zwalniają lekarza z przestrzegania tej zasady.
Kodeks Etyki Lekarskiej uprzywilejowuje dobro chorego
względem dobra ośrodka medycznego, ale również względem dobra lekarza leczącego.
W przypadkach kalkulacji uwzględniających czynniki ekonomiczne ma to znaczenie
niebagatelne. Sytuacja ograniczania limitu przyjęć pacjentów z powodów
finansowych (a nie strukturalnych, czyli rzeczywistych możliwości świadczenia
usług medycznych) może stanowić przykład kolizji dobra pacjenta z dobrem osób
świadczących usługi medyczne: pomimo wykonanej procedury lekarz nie otrzyma
dodatkowego wynagrodzenia, ośrodek medyczny wykona daną usługę nie otrzymując
zwrotu poniesionych kosztów. Oczywiście należy odróżnić sytuację zaprzestania od
zaniechania (niepodejmowania) procesu leczniczego lub diagnostycznego w wyniku
występowania wspomnianej kolizji.
Kalkulacja i dystans, ISF Diametros
www.diametros.iphils.uj.edu.pl
Art. 3.
Lekarz powinien zawsze wypełniać swoje obowiązki z
poszanowaniem człowieka bez względu na wiek, płeć, rasę, wyposażenie genetyczne4,
narodowość, wyznanie, przynależność społeczną, sytuację materialną, poglądy
polityczne lub inne uwarunkowania.
Art. 4.
Dla wypełnienia swoich zadań lekarz powinien zachować swobodę
działań zawodowych, zgodnie ze swoim sumieniem i współczesną wiedzą medyczną.
Komentarz:
Jerzy Umiastowski
Art.4. Dla wypełnienia swoich zadań lekarz powinien
zachować swobodę działań zawodowych, zgodnie ze swoim sumieniem i współczesną
wiedzą medyczną.
Z naciskiem podkreślam spójnik "i" w cytowanym wyżej tekście.
Tak więc działania sprzeczne ze współczesną wiedzą medyczną nie mogą być
usprawiedliwiane klauzulą sumienia; ale również działania pozornie zgodne z
wiedzą medyczną, ale sprzeczne z zasadami etyki normatywnej są etycznie
nieakceptowalne.
Debata - Klauzula sumienia a diagnostyka prenatalna, „Gazeta
Lekarska”2005-11 za Tygodnikiem "Polityka" numer 35(2519) z 3 września 2005 r
www.gazetalekarska.pl
Art. 5.
Izba lekarska jest obowiązana do czuwania nad przestrzeganiem
zasad etyki i deontologii lekarskiej oraz zachowaniem godności zawodu przez
wszystkich członków samorządu lekarskiego a także do starań, aby przepisy prawa
nie naruszały zasad etyki lekarskiej.5
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA
ROZDZIAŁ I
Postępowanie lekarza wobec pacjenta
Art. 6.
Lekarz ma swobodę wyboru w zakresie metod postępowania, które
uzna za najskuteczniejsze.
Powinien jednak ograniczyć czynności medyczne do rzeczywiście potrzebnych
choremu zgodnie z aktualnym stanem wiedzy.6
Art. 7.
W szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć
się lub odstąpić od leczenia chorego, z wyjątkiem przypadków nie cierpiących
zwłoki. Nie podejmując albo odstępując od leczenia lekarz winien wskazać choremu
inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej.
Komentarz:
Julian Kornobis
Art. 7 W szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może
nie podjąć się lub odstąpić od leczenia chorego, z wyjątkiem przypadków nie
cierpiących zwłoki. Nie podejmując albo odstępując od leczenia lekarz winien
wskazać choremu inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej.
Sejm w ustawie o zawodzie lekarza odrzucił ustalenia art. 7
Kodeksu Etyki Lekarskiej. Posłowie w debacie sejmowej przyjęli, że nawet w
sytuacjach niebezpiecznych, kiedy byłoby to związane z utratą życia lub poważnym
uszczerbkiem na zdrowiu, lekarz nie może być zwolniony od udzielania pomocy
człowiekowi. Inne tłumaczenie tego artykułu mogłoby być używane jako
usprawiedliwienie nieudzielania pomocy chorym np. na choroby zakaźne, podczas
epidemii, na AIDS.
Kodeks etyki Lekarskiej. Komentarz, aforyzmy, myśli
www.duszp.sl.zdrowia.katowice.opoka.org.pl
Jarosław Sak
Art. 7 W szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może
nie podjąć się lub odstąpić od leczenia chorego, z wyjątkiem przypadków nie
cierpiących zwłoki. Nie podejmując albo odstępując od leczenia lekarz winien
wskazać choremu inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej.
Sytuacji wpasowujących się w tę „kalkulację” deontologiczną
może być bardzo wiele i o bardzo odmiennej charakterystyce szczegółowej.
Najczęstszą sytuacją opisywaną w przekazach mass-medialnych jest przypadek
odmowy przyjęcia pacjenta do szpitala z powodu przekroczenia limitu przyjęć
zaprojektowanego przez instytucję wypłacającą szpitalowi środki finansowe za
wykonane usługi medyczne. Odnosząc taką sytuację do powinności deontologicznej
przedstawionej w artykule 7 Kodeksu Etyki Lekarskiej należy w kwalifikowaniu
etycznym danej decyzji lekarskiej wziąć pod uwagę to, czy pacjent względem,
którego odmówiono wykonania usługi medycznej był „przypadkiem niecierpiącym
zwłoki”. Jeżeli nie wymagał niezwłocznej pomocy to, czy za odmową leczenia
podążała informacja, a nawet wsparcie, w adekwatnej do danej sytuacji formie,
celem uzyskania dla niego potrzebnej terapii w innym ośrodku. Przede wszystkim
należy rozważyć, czy problem tzw. „limitów przyjęć” spełnia kryteria
„szczególnie uzasadnionego wypadku”. Problem ten, wbrew pozorom, nie jest łatwy
do jednoznacznego rozstrzygnięcia, ujawnia jednak istnienie odrębnych kalkulacji
aniżeli zasygnalizowana na początku typowa „kalkulacja lekarska” mająca za
przedmiot na przykład prawdopodobieństwo powodzenia terapii.
Kalkulacja i dystans, ISF Diametros
www.diametros.iphils.uj.edu.pl
Jakość opieki medycznej
Art. 8.
Lekarz powinien przeprowadzać wszelkie postępowanie
diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze z należytą starannością, poświęcając im
niezbędny czas.
Art. 9.
Lekarz może podejmować leczenie jedynie po uprzednim zbadaniu
pacjenta. Wyjątki stanowią sytuacje, gdy porada lekarska może być udzielona
wyłącznie na odległość.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Piotr Kasztelowicz
Art.9. Lekarz może podejmować leczenie jedynie po
uprzednim zbadaniu pacjenta. Wyjątki stanowią sytuacje, gdy porada lekarska może
być udzielona wyłącznie na odległość.
W Europie nastawienie do telemedycyny jest konserwatywne. W
większości krajów europejskich nie ma żadnych uregulowań prawnych dotyczących
telemedycyny. Wówczas najczęściej stosowane są przepisy wykluczające możliwość
leczenia i diagnozowania na odległość bez „fizycznego” kontaktu z pacjentem.
Takie zasady obowiązują we Francji jak również w Polsce. (...) Istnieje jednakże
możliwość konsultacji przypadków między lekarzami – i taka forma uprawiania
medycyny – jako sieciowe konsylium, w którym ostateczną odpowiedzialność
przyjmuje na siebie lekarz bezpośrednio opiekujący się pacjentem jest możliwe.
Standardy tego typu działań próbuje ustalić poprzez przedstawiony w 1997 roku na
II Konferencji Internetu Medycznego w Krakowie projekt o nazwie „Inicjatywa
Dorota” (Inicjatywa „Dorota” – on line [cited 22.09.2000] – http://www.uni.torun.pl/~pekasz/dorota.html).
Prawne następstwa jakie mogą powstawać w przypadku odpowiedzialności lekarza za
błędny wynik konsultacji będą w przyszłości największym problemem prawnym
telemedycyny.
Inernet medyczny i telemedycyna – wpływ nowych środków komunikacji na
współczesne oblicze medycyny
www.am.torun.pl/~pekasz/telemedycyna.pdf Art. 10.
1. Lekarz nie powinien wykraczać poza swoje umiejętności
zawodowe przy wykonywaniu czynności diagnostycznych, zapobiegawczych,
leczniczych i orzeczniczych.
2. Jeżeli zakres tych czynności przewyższa umiejętności
lekarza, wówczas winien się zwrócić do bardziej kompetentnego kolegi. Nie
dotyczy to nagłych wypadków i ciężkich zachorowań, gdy zwłoka może zagrażać
zdrowiu lub życiu chorego.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 11.
Lekarz winien zabiegać o wykonywanie swego zawodu w
warunkach, które zapewniają odpowiednią jakość opieki nad pacjentem.
Poszanowanie praw pacjenta
Art. 12.
1. Lekarz powinien życzliwie i kulturalnie traktować
pacjentów, szanując ich godność osobistą, prawo do intymności i prywatności.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Julian Kornobis
Art. 12.1 Lekarz powinien życzliwie i kulturalnie
traktować pacjentów, szanując ich godność osobistą, prawo do intymności i
prywatności.
Sprawa wydaje się dosyć oczywista. Kulturalne i życzliwe
traktowanie bliźnich powinno być powszechne. Tym bardziej gdy dotyczy to
człowieka chorego i cierpiącego. Lekarz musi mieć na uwadze, że to me tylko jego
zawód, ale i powołanie, a więc musi wymagać więcej od siebie niż od innych. Musi
widzieć w pacjencie człowieka, okazać mu życzliwość, wyrozumienie, interesować
się jego zdrowiem, samopoczuciem, a nawet jego sprawami osobistymi (domowymi,
materialnymi, pracą). Jest to jeden z momentów, kiedy nawiązuje się nić
przyjaźni, zaufania, co ma tak duże znaczenie w procesie leczenia. Wyrozumiałość
i cierpliwość jest jednym z elementów pozyskania zaufania pacjenta. Lekarz w
stosunku z pacjentem musi się odseparować od swoich kłopotów i trosk, chociaż
niełatwo to przychodzi.
Kodeks etyki Lekarskiej. Komentarz, aforyzmy, myśli
www.duszp.sl.zdrowia.katowice.opoka.org.pl 2.
Relacje między pacjentem, a lekarzem powinny opierać się na ich wzajemnym
zaufaniu; dlatego pacjent powinien mieć prawo do wyboru lekarza.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Julian Kornobis
Art. 12.2 Relacje między pacjentem, a lekarzem powinny
opierać się na ich wzajemnym zaufaniu; dlatego pacjent powinien mieć prawo do
wyboru lekarza.
Prawo wyboru lekarza jest zagadnieniem organizacyjnym. W
dzisiejszych warunkach prawo wyboru lekarza przez pacjenta nie jest rzeczą łatwą
i zazwyczaj bywa niemożliwe. Chory przypisany jest do rejonu, szpitala. W innych
jednostkach miałby trudności z otrzymaniem pomocy. Jeżeli w przychodni lub
ośrodku zdrowia jest kilku lekarzy tej samej specjalności, możliwość taka
istnieje, chociaż też w ograniczonej skali. Mogłoby to skomplikować pracę
lekarzy. Lekarz dobry, cieszący się zaufaniem pacjentów byłby nadmiernie
obciążony pracą. Natomiast inni mieliby dużo wolnego czasu. Niektórzy koledzy
nawet śmialiby się: „naiwny, niech dużo pracuje”. Tym bardziej że za te same
pieniądze. Stan ten może zmienić tylko reorganizacja służby zdrowia. Za dobrą
pracę powinna być dobra płaca, a nie każdemu po równo.
Kodeks etyki Lekarskiej. Komentarz, aforyzmy, myśli
www.duszp.sl.zdrowia.katowice.opoka.org.pl
Art. 13.
1. Obowiązkiem lekarza jest respektowanie prawa pacjenta do
świadomego udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących jego zdrowia.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Leszek Kubicki
Art.13. Obowiązkiem lekarza jest respektowanie prawa
pacjenta do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących jego zdrowia.
Uderza tu przede wszystkim charakterystyczne rozłożenie
akcentów. Pacjent - według KEL - ma prawo "udziału" w podejmowaniu decyzji
lekarskich. Jest to rażący wyraz reliktu modelu paternalistycznego. W istocie
przecież to pacjent ma prawo podejmowania decyzji o sobie, a nie tylko prawo
"uczestniczenia" w tego typu decyzjach. Działanie lekarza bez świadomej zgody
jest przestępstwem z art. 192 Kodeksu karnego; to wszystko się generalnie
zmieniło, jakie więc może mieć znaczenie art. 13 KEL?
Ogólnopolska konferencja, Miesięcznik OIL w W-wie „Puls”
2003- 09
www.oil.org.pl
2. Informacja udzielona pacjentowi powinna być
sformułowana w sposób dla niego zrozumiały.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
3. Lekarz powinien poinformować pacjenta7
o stopniu ewentualnego ryzyka zabiegów diagnostycznych i leczniczych i
spodziewanych korzyściach związanych z wykonywaniem tych zabiegów, a także o
możliwościach zastosowania innego postępowania medycznego.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 14.
Lekarz nie może wykorzystywać swego wpływu na pacjenta w
innym celu niż leczniczy.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 15.
1. Postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze
wymaga zgody pacjenta. Jeżeli pacjent nie jest zdolny do świadomego wyrażenia
zgody, powinien ją wyrazić jego przedstawiciel ustawowy lub osoba faktycznie
opiekująca się pacjentem.8
Komentarz:
Marcin Słojewski, Andrzej Sikorski
2. W przypadku osoby niepełnoletniej, lekarz powinien
starać się uzyskać także jej zgodę, o ile jest ona zdolna do świadomego
wyrażenia tej zgody9.
3. Wszczęcie postępowania diagnostycznego, leczniczego i zapobiegawczego
bez zgody pacjenta może być dopuszczone tylko wyjątkowo w szczególnych
przypadkach zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Julian Kornobis
Art. 15.3 Wszczęcie postępowania diagnostycznego,
leczniczego i zapobiegawczego bez zgody pacjenta może być dopuszczone tylko
wyjątkowo w szczególnych przypadkach zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta lub
innych osób.
Ustawa o zawodzie lekarza podtrzymuje sformułowania ujęte w
tym artykule. Lekarz może zmienić bez zgody pacjenta postępowanie podczas
operacji, jeśli wystąpią nie przewidziane wcześniej okoliczności, które
zagrażają życiu lub zdrowiu operowanego. W sejmowej debacie nad tym problemem
niektórzy posłowie byli zdania, że akceptacja zmiany przebiegu operacji stawia
pod znakiem zapytania potrzebę uzyskania zgody pacjenta przed planowanym
zabiegiem. Jest to nonsensowne myślenie. Czyżby lekarz musiał czekać, aż pacjent
obudzi się z narkozy, aby uzyskać zgodę? Na pewno takie postępowanie nie byłoby
obojętne dla życia i zdrowia operowanego. W końcu uwierzmy lekarzowi, że kieruje
się on sumieniem, wiedzą naukową i służy tylko dobru pacjenta.
Kodeks etyki Lekarskiej. Komentarz, aforyzmy, myśli
www.duszp.sl.zdrowia.katowice.opoka.org.pl
Władysław Nasiłowski
Art. 15.3 Wszczęcie postępowania diagnostycznego,
leczniczego i zapobiegawczego bez zgody pacjenta może być dopuszczone tylko
wyjątkowo w szczególnych przypadkach zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta lub
innych osób.
Dużo zarzutów, m.in. w neurologii, neurochirurgii oraz w
psychiatrii, zgłaszano w przypadkach pacjentów z utratą przytomności lub w
stanach pomrocznych. Dotyczyło to zwłaszcza osób nietrzeźwych, z padaczką i z
zatruciem, które równocześnie doznały urazu. Szczególny problem stanowiły
krwiaki śródczaszkowe z okresową przerwą w objawach (lucidum intervallum),
często u osób z marginesu społecznego, alkoholików. Trudnością, dodatkowo
zwiększającą ryzyko prawno-lekarskie, jest wówczas podejmowanie pierwszych
decyzji leczniczych bez porozumienia z pacjentem lub jego rodziną, a więc bez
uzyskania tzw. zgody na leczenie, co może rodzić zarzut samowoli lekarskiej.
Dlatego, w tego rodzaju sytuacjach, decyzje lecznicze powinny być podjęte
kolegialnie, w formie wzajemnej konsultacji (art.15, 54 - Kodeksu Etyki
Lekarskiej).
Trwała wartość Kodeksu Etyki Lekarskiej, „Gazeta Lekarska” 1997-12
www.nil.org.pl
4. Badanie bez wymaganej zgody pacjenta lekarz może
przeprowadzić również na zlecenie organu lub instytucji upoważnionej do tego z
mocy prawa, o ile nie stwarza ono nadmiernego ryzyka zdrowotnego dla pacjenta10.
5. W razie nie uzyskania zgody na proponowane
postępowanie, lekarz powinien nadal, w miarę możliwości, otaczać pacjenta opieką
lekarską11.
Art. 16.
1. Lekarz może nie informować pacjenta o stanie jego zdrowia
bądź o leczeniu, jeśli pacjent wyraża takie życzenie.
Informowanie rodziny lub innych osób powinno być uzgodnione z chorym12.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
2. W przypadku chorego nieprzytomnego lekarz może udzielić
dla dobra chorego, niezbędnych informacji osobie, co do której jest przekonany,
że działa ona w interesie chorego.
3. W przypadku pacjenta niepełnoletniego lekarz ma
obowiązek informowania jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna
faktycznego.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 17.
W razie niepomyślnej dla chorego prognozy, lekarz powinien
poinformować o niej chorego z taktem i ostrożnością. Wiadomość o rozpoznaniu i
złym rokowaniu może nie zostać choremu przekazana tylko w przypadku, jeśli
lekarz jest głęboko przekonany, iż jej ujawnienie spowoduje bardzo poważne
cierpienie chorego lub inne niekorzystne dla zdrowia następstwa; jednak na
wyraźne żądanie pacjenta lekarz powinien udzielić pełnej informacji13.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 18.
Lekarz leczący nie może sprzeciwiać się, by chory zasięgał
opinii o stanie swego zdrowia i postępowaniu lekarskim u innego lekarza. Na
życzenie pacjenta powinien ułatwić mu taką konsultację14.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 19.
Chory w trakcie leczenia ma prawo do korzystania z opieki
rodziny lub przyjaciół a także do kontaktów z duchownym. Lekarz powinien odnosić
się ze zrozumieniem do osób bliskich choremu wyrażających wobec lekarza obawy o
zdrowie i życie chorego.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 20.
Lekarz podejmujący się opieki nad chorym powinien starać się
zapewnić mu ciągłość leczenia, a w razie potrzeby także pomoc innych lekarzy.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 21.
W przypadku popełnienia przez lekarza poważnej pomyłki lub
wystąpienia nieprzewidzianych powikłań w trakcie leczenia, lekarz
powinien poinformować o tym chorego oraz podjąć działania dla naprawy ich
następstw.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 22.
W przypadkach wymagających szczególnych form diagnostyki,
terapii lub działań zapobiegawczych, które nie mogą być zastosowane równocześnie
u wszystkich potrzebujących lekarz ustalający kolejność pacjentów powinien
opierać się na kryteriach medycznych.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Julian Kornobis
Art. 22 W przypadkach wymagających szczególnych form
diagnostyki, terapii lub działań zapobiegawczych, które nie mogą być zastosowane
równocześnie u wszystkich potrzebujących lekarz ustalający kolejność pacjentów
powinien opierać się na kryteriach medycznych.
Należy tu wspomnieć o problemie moralnym zbierania funduszy.
I często znacznych kwot na ratowanie życia jednego człowieka. Takich ludzi
potrzebujących identycznej pomocy mogą być setki. Co oni pomyślą sobie, ich
rodziny, dlaczego takiej pomocy nie mogą otrzymać? Czy tylko siła przebicia i
dotarcia do osób, które organizuj ą akcje zbierania funduszy, rozwiązuje
problem? Ja wiem, liczy się każde uratowane życie. Ale jak się czują ci, którzy
pozbawieni są takiej pomocy? Nie mam spokoju w sumieniu.
Kodeks etyki Lekarskiej. Komentarz, aforyzmy, myśli
www.duszp.sl.zdrowia.katowice.opoka.org.pl
Tajemnica lekarska15
Art. 23.
Lekarz ma obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej.
Tajemnicą są objęte wiadomości o pacjencie i jego otoczeniu uzyskane przez
lekarza w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi. Śmierć chorego nie
zwalnia od obowiązku dochowania tajemnicy lekarskiej.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 24.
Nie jest naruszeniem tajemnicy lekarskiej przekazanie
informacji o stanie zdrowia pacjenta innemu lekarzowi, jeżeli jest to niezbędne
dla dalszego leczenia lub wydania orzeczenia o stanie zdrowia pacjenta.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 25.
Zwolnienie z zachowania tajemnicy lekarskiej może nastąpić:
· gdy pacjent wyrazi na to zgodę,
· jeśli zachowanie tajemnicy w sposób istotny zagraża zdrowiu
lub życiu pacjenta lub innych osób, oraz
· jeśli zobowiązują do tego przepisy prawa16.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 26.
Nie jest naruszeniem tajemnicy lekarskiej, jeśli po
przeprowadzeniu badania lekarskiego na zlecenie upoważnionego z mocy prawa
organu wynik badania zostanie przekazany zleceniodawcy; nieodzownym warunkiem
jest jednak, aby lekarz przed rozpoczęciem badania poinformował o tym osobę,
która ma być zbadana. Wszelkie informacje, które nie są konieczne dla
uzasadnienia wniosków wynikających z badania, powinny być nadal objęte tajemnicą
lekarską.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 27.
Lekarz ma prawo do ujawnienia zauważonych faktów zagrożenia
zdrowia lub życia w wyniku łamania praw człowieka.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 28.
Lekarz powinien czuwać nad tym, by osoby asystujące lub
pomagające mu w pracy przestrzegały tajemnicy zawodowej. Dopuszczenie ich do
tajemnicy powinno obejmować wyłącznie informacje w zakresie niezbędnym do
prawidłowego wykonywania ich czynności zawodowych. Lekarz musi czuwać nad
prawidłowym prowadzeniem dokumentacji lekarskiej oraz zabezpieczeniem przed jej
ujawnieniem. Dokumentacja lekarska powinna zawierać wyłącznie informacje
potrzebne do postępowania lekarskiego.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 29.
Lekarz i współpracujące z nim osoby są obowiązane do
zabezpieczenia poufności informacji zawartych w materiale genetycznym
pacjentów17 i ich rodzin.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Pomoc chorym w stanach terminalnych
Art. 30.
Lekarz powinien dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić
choremu humanitarną opiekę terminalną i godne warunki umierania. Lekarz winien
do końca łagodzić cierpienia chorych w stanach terminalnych i utrzymywać, w
miarę możliwości, jakość kończącego się życia.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 31.
Lekarzowi nie wolno stosować eutanazji, ani pomagać
choremu w popełnieniu samobójstwa18.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 32.
1. W stanach terminalnych lekarz nie ma obowiązku
podejmowania i prowadzenia reanimacji lub uporczywej terapii i stosowania
środków nadzwyczajnych.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Julian Kornobis
Art. 32.1 W stanach terminalnych lekarz nie ma obowiązku
podejmowania i prowadzenia reanimacji lub uporczywej terapii i stosowania
środków nadzwyczajnych.
Ustawa o zawodzie lekarza podważa zasady artykułu 32.
Posłowie uznali, że lekarz w stanie terminalnym pacjenta, w wypadku kiedy dalsze
wysiłki leczenia są beznadziejne, nie może zaprzestać stosowania zabiegów
(reanimacja, uporczywa terapia i stosowanie środków nadzwyczajnych). Przyjęcie w
ustawie artykułu 32 Kodeksu Etyki Lekarskiej, zdaniem posłów, mogłaby
doprowadzić do biernej eutanazji.
Kodeks etyki Lekarskiej. Komentarz, aforyzmy, myśli
www.duszp.sl.zdrowia.katowice.opoka.org.pl
Stefan Raszeja
Art. 32.1 W stanach terminalnych lekarz nie ma obowiązku
podejmowania i prowadzenia reanimacji lub uporczywej terapii i stosowania
środków nadzwyczajnych.
Jest to wyraźne przyzwolenie na ortotanazję zarówno w drodze
działania (np. poprzez odłączenie pacjenta od aparatury jeżeli leczenie za jej
pomocą nie przynosi pozytywnych rezultatów), jak i poprzez zaniechanie (np. nie
podjęcie intensywnego leczenia i nie przyłączenie pacjenta do aparatury).
Decydujące znaczenie ma fakt, czy przedłużanie życia wymaga pomocy środków
nadzwyczajnych. Jeżeli więc użyte środki posiadają cechy pozwalające zaliczyć je
do kategorii nadzwyczajnych, to zaprzestanie ich stosowania należy traktować
jako ortotanazję i za takie postępowanie lekarz nie może odpowiadać prawnie, a
moralnie jest ono uzasadnione. Decyzja o ortotanazji należy do lekarza i jest
związana z oceną szans leczniczych. A czym są środki nadzwyczajne, jakie muszą
posiadać cechy, aby mogły być czynnikiem decydującym o zastosowaniu ortotanazji?
Granica między środkami zwyczajnymi a nadzwyczajnymi jest bardzo płynna i zależy
od szeregu okoliczności. W naszych warunkach wyznacznikami tej granicy są:
dostępność oraz powszechność stosowania tych środków, jak i związane z tym
kryterium finansowe - co jest z pewnością stwierdzeniem drastycznym, lecz
wynikającym z trzeźwego spojrzenia na stan polskiej służby zdrowia.
Ortotanazja i dystanazja jako problem prawny, medyczny i moralny,
Przedruk: Biuletyn Informacyjny OIL Gdańsk 1999
www.amg.gda.pl
2. Decyzja o zaprzestaniu reanimacji należy do lekarza
i jest związana z oceną szans leczniczych.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Julian Kornobis
Art. 32.2 Decyzja o zaprzestaniu reanimacji należy do
lekarza i jest związana z oceną szans leczniczych.
Oczywiście, jest to problem bardzo trudny. Decyzja lekarza
wymaga dużej wiedzy i pytania się własnego sumienia. Ale przecież takie decyzje
są podejmowane zazwyczaj kolektywnie. Ułatwia to przedyskutowanie wszystkich za
i przeciw oraz podjęcie właściwej decyzji. W tej kwestii wypowiedział się Papież
Jan Paweł II, mówiąc, że człowiek powinien mieć zapewnioną godną śmierć.
Kodeks etyki Lekarskiej. Komentarz, aforyzmy, myśli
www.duszp.sl.zdrowia.katowice.opoka.org.pl
Transplantacja
Art. 33.
Lekarz może pobierać komórki, tkanki i narządy ze zwłok w
celu ich przeszczepiania, o ile zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Julian Kornobis
Art. 33 Lekarz może pobierać komórki, tkanki i narządy ze
zwłok w celu ich przeszczepiania, o ile zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu.
Czy w takich przypadkach należy uzyskać zgodę rodziny?
Chyba nie, ale humanitarnie jest taką zgodę uzyskać. Należy tu mieć wzgląd na
przeżycia spowodowane samą utratą bliskiej osoby, a pobieranie narządów jest
nowym stresem. Taktowne, z pełnym zrozumieniem osób cierpiących postępowanie
pozwoli taką zgodę uzyskać. A gdyby nawet nie, to może lepiej jest zrezygnować z
pobierania narządów?
Kodeks etyki Lekarskiej. Komentarz, aforyzmy, myśli
www.duszp.sl.zdrowia.katowice.opoka.org.pl
Art. 34.
Lekarz, po stwierdzeniu śmierci mózgowej winien podtrzymywać
funkcjonowanie komórek, tkanek i narządów, jeżeli mają one zostać
przeszczepione.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 35.
Lekarz nie może otrzymywać korzyści majątkowej lub
osobistej za
pobierane lub przeszczepiane komórki, tkanki i narządy19.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 36.
Pobranie komórek, tkanek lub narządów od żyjącego dawcy dla
celów transplantacji może być dokonane tylko od dorosłego za jego pisemną zgodą,
w warunkach pełnej dobrowolności, po uprzednim poinformowaniu go o wszelkich
możliwych następstwach związanych z tym zabiegiem. Pobranie od żyjącego dawcy
narządu niezbędnego do życia jest niedopuszczalne.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Julian Kornobis
Art. 36 Pobranie komórek, tkanek lub narządów od żyjącego
dawcy dla celów transplantacji może być dokonane tylko od dorosłego za jego
pisemną zgodą, w warunkach pełnej dobrowolności, po uprzednim poinformowaniu go
o wszelkich możliwych następstwach związanych z tym zabiegiem. Pobranie od
żyjącego dawcy narządu niezbędnego do życia jest niedopuszczalne.
Jest wysoce chwalebne, gdy ktoś oddaje życie za innego
człowieka. Wydaje się więc słuszne postulowanie kodeksu, zezwalającego na
pobieranie narządów dla celów transplantacyjnych od osób żywych. Jest to
obwarowane pewnymi rygorami. Budzi jednak wątpliwość kodeks karny art. 155 pp. l
i 2, który karze pozbawieniem wolności za spowodowanie ciężkiego kalectwa...
Pobranie np. nerki od dawcy żyjącego jest takim ciężkim kalectwem, o którym mówi
kk. Zgoda dawcy nie chroni przed tym oskarżeniem. Przy najbliższej nowelizacji
kodeksu karnego sprawa ta musi znaleźć rozwiązanie, które nie pozwalałoby na
powstanie wątpliwości i było zgodne z Kodeksem Etyki Lekarskiej.
Kodeks etyki Lekarskiej. Komentarz, aforyzmy, myśli
www.duszp.sl.zdrowia.katowice.opoka.org.pl
Art. 37.
Pobranie szpiku od dziecka jest dozwolone za zgodą jego
przedstawiciela ustawowego. W przypadku osoby niepełnoletniej, o ile jest ona
zdolna do wyrażania świadomej zgody20,
powinno się uzyskać również jej zgodę.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Prokreacja
Art. 38.
1. Lekarz powinien z poczuciem szczególnej odpowiedzialności
odnosić się do procesu przekazywania życia ludzkiego.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
2. Lekarz powinien udzielać zgodnych z wiedzą medyczną
informacji dotyczących procesów zapładniania i metod regulacji
poczęć, uwzględniając ich skuteczność, mechanizm działania i ryzyko21.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
3. Lekarz ma obowiązek zapoznać pacjentów z możliwościami
współczesnej genetyki lekarskiej, a także diagnostyki i terapii22
przedurodzeniowej. Przekazując powyższe informacje lekarz ma obowiązek
poinformować o ryzyku związanym z przeprowadzeniem badań przedurodzeniowych23.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 39.
Podejmując działania lekarskie u kobiety w ciąży lekarz
równocześnie odpowiada za zdrowie i życie jej dziecka. Dlatego obowiązkiem
lekarza są starania o zachowanie zdrowia i życia dziecka również przed jego
urodzeniem24.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Julian Kornobis
Art. 39 Podejmując działania lekarskie u kobiety w ciąży
lekarz równocześnie odpowiada za zdrowie i życie jej dziecka. Dlatego
obowiązkiem lekarza są starania o zachowanie zdrowia i życia dziecka również
przed jego urodzeniem.
Nie jest wyraźne stwierdzenie dotyczące zabiegów przerywania
ciąży, kodeks etyki nie przewiduje sankcji karnych dla lekarza. Lekarz ma jednak
obowiązek starania o zachowanie zdrowia i życia dziecka również przed jego
urodzeniem. Wszystko zależy teraz od poglądów lekarza na ten temat i kierowania
się przez niego własnym sumieniem. Jeżeli ono nie pozwala mu na przeprowadzanie
tych czynności, to nikogo do tego nie można zmusić. Kodeks Etyki Lekarskiej
pozostawia wolny wybór postępowania. Lekarz powinien więc postępować zgodnie z
wiedzą i własnym sumieniem.
Kodeks etyki Lekarskiej. Komentarz, aforyzmy, myśli
www.duszp.sl.zdrowia.katowice.opoka.org.pl
Art. 39a.25
Lekarz nie może uczestniczyć w procedurach klonowania
ludzi dla celów reprodukcyjnych lub terapeutycznych.
Komentarz:
Stanisław W. Wielgus
Należy stanowczo podkreślić, że nie można porównywać
wykorzystywania zarodkowych komórek macierzystych z pobieraniem organów do
przeszczepów od osób, u których stwierdzono zgon. W pierwszym przypadku
niszczymy ludzki embrion, aby pobrać komórki macierzyste, natomiast w drugim -
wykorzystujemy organ osoby już zmarłej, aby ratować inne życie. Kościół
katolicki konsekwentnie broni prawa do życia od momentu poczęcia. Dlatego też
ocenia negatywnie techniki zapłodnienia in vitro, które zawsze prowadzą do
powstania tzw. embrionów nadliczbowych. Jan Paweł II w encyklice Evangelium
vitae pisze: „Kościół zawsze nauczał i nadal naucza, że owoc ludzkiej prokreacji
od pierwszego momentu swego istnienia ma prawo do bezwarunkowego szacunku, jaki
moralnie należy się ludzkiej istocie w jej integralności oraz jedności cielesnej
i duchowej. Istota ludzka powinna być szanowana i traktowana jako osoba od
momentu swego poczęcia i dlatego od tego samego momentu należy jej przyznać
prawa osoby, wśród których przede wszystkim nienaruszalne prawo każdej niewinnej
istoty ludzkiej do życia" (EV nr 60).”
Stanowisko Rady Stałej i Rady Naukowej KEP w sprawie Zarodkowych komórek
macierzystych
www.episkopat.pl
Zaświadczenia lekarskie
Art. 40.
Wydawanie zaświadczeń lekarskich jest dozwolone jedynie na
podstawie aktualnego badania lub odpowiedniej dokumentacji.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 41.
Każde zaświadczenie lekarskie lub inny dokument medyczny26
powinien umożliwiać identyfikację lekarza, który go wystawił. Treść dokumentu
powinna być zgodna z wiedzą i sumieniem lekarza. Nie może być ona formułowana
przez lekarza pod presją lub w oczekiwaniu osobistych korzyści.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
ROZDZIAŁ II
Badania naukowe i eksperymenty biomedyczne
Art. 41a.27
Lekarz przeprowadzający badania naukowe, a w szczególności
eksperymenty medyczne, powinien przestrzegać norm i obowiązków wynikających z
Kodeksu Etyki Lekarskiej oraz ogólnie przyjętych zasad etyki badań naukowych.
Art. 42.
Eksperymenty medyczne z udziałem człowieka28
mogą być przeprowadzane przez lekarza, o ile służą poprawie zdrowia pacjenta
biorącego udział w doświadczeniu lub wnoszą istotne dane poszerzające zakres
wiedzy i umiejętności lekarskich.
Lekarz przeprowadzający eksperyment leczniczy powinien być
przeświadczony, że spodziewane korzyści dla pacjenta przeważają w istotny sposób
nad nieuniknionym ryzykiem.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 42a.29
1. Lekarz przeprowadzając eksperyment leczniczy nie może
narażać pacjenta na ryzyko w istotnym stopniu większe niż to, które grozi osobie
nie poddanej temu eksperymentowi.
2. Lekarz przeprowadzając eksperyment badawczy może
podejmować wyłącznie ryzyko minimalne.
Art. 43.
1. Od osoby, która ma być poddana eksperymentowi
medycznemu, lekarz musi uzyskać zgodę po uprzednim poinformowaniu jej o
wszystkich aspektach doświadczenia, które mogą jej dotyczyć, oraz o prawie
do odstąpienia w każdym czasie od udziału w eksperymencie.
2. Osoba wyrażająca zgodę na udział w eksperymencie nie może
czynić tego pod wpływem zależności od lekarza czy pozostawania pod jakąkolwiek
presją.
3. Lekarz nie może prowadzić eksperymentów badawczych z
udziałem osób ubezwłasnowolnionych, żołnierzy służby zasadniczej oraz osób
pozbawionych wolności z wyjątkiem badań prowadzonych dla dobra tych grup30.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 44.
1. W przypadku pacjenta niezdolnego do świadomego podjęcia
decyzji i wyrażania woli, lekarz powinien uzyskać na piśmie zgodę jego
przedstawiciela ustawowego lub sądu opiekuńczego31.
2. Warunkiem niezbędnym do podjęcia eksperymentu medycznego z
udziałem osób wymienionych w ust. 1 jest brak możliwości przeprowadzenia badań
o porównywalnej skuteczności z udziałem osób zdolnych do wyrażenia zgody32.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 45.33
1. Lekarz uczestniczący w eksperymentach medycznych musi je
przeprowadzać zgodnie z zasadami badań naukowych. Eksperymenty z udziałem
człowieka34 powinny być poprzedzone
badaniami in vitro oraz in vivo na zwierzętach. Zwierzęta poddawane
eksperymentom należy odpowiednio traktować i w miarę możliwości chronić
przed cierpieniem.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
2. Lekarzowi nie wolno przeprowadzać eksperymentów badawczych
z udziałem człowieka w stadium embrionalnym.
3. Lekarz może przeprowadzać eksperymenty lecznicze z
udziałem człowieka w stadium embrionalnym tylko wtedy gdy, spodziewane korzyści
zdrowotne w sposób istotny przekraczają ryzyko zdrowotne
embrionów nie poddanych eksperymentowi leczniczemu.
Komentarz:
Stanisław W. Wielgus
Art.45.2 Lekarzowi nie wolno przeprowadzać eksperymentów
badawczych z udziałem człowieka w stadium embrionalnym.
Art.45.3 Lekarz może przeprowadzać eksperymenty lecznicze
z udziałem człowieka w stadium embrionalnym tylko wtedy gdy, spodziewane
korzyści zdrowotne w sposób istotny przekraczają ryzyko zdrowotne embrionów nie
poddanych eksperymentowi leczniczemu.
Z punktu widzenia Kościoła Katolickiego należy skupić się na
badaniach nad wykorzystaniem komórek macierzystych od osób dorosłych. W
przeciwieństwie do wytwarzania i wykorzystywania zarodkowych komórek
macierzystych, ta forma terapii nie budzi wątpliwości natury etycznej i stanowi
autentyczne źródło nadziei dla ludzi chorych i cierpiących.
Stanowisko Rady Stałej i Rady Naukowej KEP w sprawie Zarodkowych komórek
macierzystych
www.episkopat.pl
Art. 46.
Projekt każdego eksperymentu z udziałem człowieka
powinien być jasno określony i przedłożony do oceny niezależnej komisji etycznej
w celu uzyskania jej akceptacji.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 47.
Eksperyment medyczny z udziałem człowieka może być
przeprowadzony wyłącznie pod nadzorem lekarza posiadającego odpowiednio
wysokie kwalifikacje35.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 48.
Wszelkie odkrycia i spostrzeżenia związane z wykonywaniem
zawodu lekarz winien przekazywać środowisku lekarskiemu i publikować przede
wszystkim w prasie medycznej.
Art. 49.
Należy ściśle przestrzegać praw autorskich w publikacjach
naukowych. Dopisywanie swego nazwiska do prac zespołów, w których się nie
uczestniczyło lub pomijanie nazwisk osób, które brały w nich udział jest
naruszeniem zasad etyki. Wykorzystanie materiału klinicznego do badań
naukowych wymaga zgody kierownika kliniki lub ordynatora oddziału leczących
pacjenta36.
Art. 50.
Wyniki badań przeprowadzonych niezgodnie z zasadami etyki
lekarskiej nie powinny być publikowane.
Art. 51.
1. Wymagane37 jest
uzyskanie zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego na udział w
demonstracjach naukowych lub dydaktycznych.
2. Należy starać się o zachowanie anonimowości osoby
demonstrowanej38.
ROZDZIAŁ II a39
Związki lekarzy z przemysłem
Art. 51a.
1. Lekarz nie powinien przyjmować korzyści od przedstawicieli
przemysłu medycznego, jeżeli może to ograniczyć obiektywizm jego opinii
zawodowych lub podważyć zaufanie do zawodu lekarza.
2. Lekarz może przyjąć zapłatę od producenta leków lub wyrobów medycznych
(sprzętu i wyposażenia medycznego) za wykonaną pracę, prowadzenie szkoleń i
badań, które pogłębiają wiedzę medyczną lub zawodową, jeżeli ta zapłata jest
współmierna do wkładu pracy lekarza.
Art. 51b.
Lekarzowi mającemu związki finansowe z przemysłem medycznym
nie wolno w żaden sposób odstąpić od podejmowania w pełni obiektywnych decyzji
klinicznych lub działania w najlepszym interesie pacjentów i osób biorących
udział w badaniach.
Art. 51c.
Lekarz powinien ujawniać słuchaczom wykładów oraz redaktorom
publikacji wszelkie związki z firmami lub subwencje z ich strony, oraz inne
korzyści mogące być przyczyną konfliktu interesów.
Art. 51d.
Lekarz biorący udział w badaniach sponsorowanych przez
producentów leków lub wyrobów medycznych (sprzętu i wyposażenia medycznego) musi
się upewnić, że badania te są prowadzone zgodnie z zasadami etyki. Lekarz nie
powinien uczestniczyć w badaniach naukowych, których celem jest promocja tych
produktów.
Art. 51e.
Lekarz powinien ujawniać swoje powiązania z producentem leków lub wyrobów
medycznych (sprzętu i wyposażenia medycznego) pacjentom, którzy mają być poddani
badaniom sponsorowanym przez tego producenta.
Art. 51f.
Lekarz nie może przyjmować wynagrodzenia za samo skierowanie
pacjenta na badania prowadzone lub sponsorowane przez producenta leków lub
wyrobów medycznych (sprzętu i wyposażenia medycznego).
Art. 51g.
Lekarz biorący udział w badaniach na zlecenie producentów
leków lub wyrobów medycznych (sprzętu i wyposażenia medycznego) musi
przeciwdziałać nieobiektywnemu przedstawianiu ich wyników w publikacjach.
ROZDZIAŁ II b40
Ludzki genom
Art. 51h.
1. Lekarzowi nie wolno dyskryminować osób ze względu na
dziedzictwo genetyczne.
2. Lekarz uczestniczący w badaniach, których celem jest
identyfikacja nosicielstwa genu choroby lub genetycznej podatności na
zachorowania, może je przeprowadzać jedynie dla celów zdrowotnych lub badań
naukowych z nimi związanych, po uzyskaniu zgody pacjenta oraz umożliwieniu mu
konsultacji genetycznej.
3. Lekarz może dokonać interwencji w obrębie ludzkiego genomu
wyłącznie w celach profilaktycznych lub terapeutycznych zgodnie z art. 46
Kodeksu Etyki Lekarskiej.
4. Lekarz nie może uczestniczyć w czynnościach mających na
celu wywoływanie dziedzicznych zmian genetycznych u człowieka.
ROZDZIAŁ III
Stosunki wzajemne między lekarzami
Art. 52.
1. Lekarze powinni okazywać sobie wzajemny szacunek.
Szczególny szacunek i względy należą się lekarzom seniorom, a zwłaszcza
byłym nauczycielom41.
2. Lekarz powinien zachować szczególną ostrożność w
formułowaniu opinii o działalności zawodowej innego lekarza42,
w szczególności nie powinien publicznie dyskredytować go w jakikolwiek sposób.
Lekarz wszelkie uwagi o dostrzeżonych błędach w postępowaniu innego lekarza
powinien przekazać przede wszystkim temu lekarzowi.
Komentarz:
www.nfz-wroclaw.pl
Maciej Bernatt, Adam Bodnar
Art.52.2 Lekarz powinien zachować szczególną ostrożność w
formułowaniu opinii o działalności zawodowej innego lekarza, w szczególności nie
powinien publicznie dyskredytować go w jakikolwiek sposób. Lekarz wszelkie uwagi
o dostrzeżonych błędach w postępowaniu innego lekarza powinien przekazać przede
wszystkim temu lekarzowi.
(...)dokonując literalnej wykładni k.e.l., jak to czynią sądy
lekarskie, dochodzi do naruszenia wolności słowa. Właściwym rozwiązaniem,
wymagającym jednak zmiany art. 52 ust. 2, byłoby uznanie publicznej krytyki
wśród lekarzy za dopuszczalną pod warunkiem prawdziwości ujawnianych informacji,
działania w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony oraz
wcześniejszego skorzystania z alternatywnych sposobów wyjaśnienia sprawy.
Czy lekarz korzysta z wolności słowa?, „Rzeczpospolita” 16
sierpnia 2006
http://wil.akedo.pl
3. Jeżeli interwencja okaże się nieskuteczna
albo dostrzeżony błąd lub naruszenie zasad etyki powoduje poważną szkodę,
konieczne jest poinformowanie organu izby lekarskiej43.
4. Poinformowanie organu izby lekarskiej o zauważonym
naruszeniu zasad etycznych i niekompetencji zawodowej innego lekarza nie stanowi
naruszenia zasad etyki.
5. Jeżeli dostrzeżony błąd, popełniony przez innego
lekarza, ma niekorzystny wpływ na stan zdrowia pacjenta należy podjąć działania
dla odwrócenia jego skutków44.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 53.
1. Doświadczeni lekarze winni służyć radą i pomocą mniej
doświadczonym kolegom, zwłaszcza w trudnych przypadkach klinicznych.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
2. Lekarze pełniący funkcje kierownicze powinni traktować
swoich pracowników zgodnie z zasadami etyki.
3. Lekarze pełniący funkcje kierownicze są zobowiązani do
szczególnej dbałości o dobro chorego oraz o warunki pracy i rozwoju zawodowego
podległych im osób45.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 54.
W razie wątpliwości diagnostycznych i leczniczych lekarz
powinien, w miarę możliwości, zapewnić choremu konsultację innego lekarza.
Opinia konsultanta ma charakter doradczy, gdyż za całość postępowania odpowiada
lekarz prowadzący leczenie.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Tadeusz Maria Zielonka cd
Art. 55.
Lekarz kontrolujący pracę innych lekarzy powinien, w miarę
możliwości, zawiadomić ich wcześniej, aby umożliwić im obecność w czasie
kontroli i bezpośrednie przekazanie uwag o jej wynikach.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Tadeusz Maria Zielonka cd
ROZDZIAŁ IV
Zasady postępowania w praktyce lekarskiej
Art. 56.
1. Powinnością każdego lekarza jest stałe uzupełnianie i
doskonalenie swej wiedzy i umiejętności zawodowych, a także przekazywanie ich
swoim współpracownikom.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
2. Lekarze, w miarę możliwości, winni brać czynny udział w
pracach towarzystw lekarskich.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 57.
1. Lekarzowi nie wolno posługiwać się metodami
uznanymi przez naukę za szkodliwe, bezwartościowe lub nie zweryfikowanymi
naukowo46. Nie wolno mu47
także współdziałać z osobami zajmującymi się leczeniem, a nie posiadającymi do
tego uprawnień.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Tadeusz Maria Zielonka cd
2. Wybierając formę diagnostyki lub terapii lekarz ma
obowiązek kierować się przede wszystkim kryterium skuteczności i bezpieczeństwa
chorego oraz nie narażać go na nieuzasadnione koszty48.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
3. Lekarz nie powinien dokonywać wyboru i rekomendacji
ośrodka leczniczego oraz metody diagnostyki ze względu na własne korzyści49.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 58.
Lekarz powinien odnosić się z należytym szacunkiem i w sposób
kulturalny do personelu medycznego i pomocniczego. Powinien jednak pamiętać, że
jedynie on ma prawo podejmowania decyzji związanych z prowadzonym przez niego
leczeniem.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 59.
Lekarze powinni solidarnie wspierać działalność swego
samorządu, którego zadaniem jest zapewnienie lekarzom należnej pozycji w
społeczeństwie. Podejmując krytykę działania organów samorządu lekarskiego winni
przeprowadzić ją przede wszystkim w środowisku lekarskim lub na łamach pism
lekarskich.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 60.
Jeśli zostanie naruszone dobre imię lekarza, a rzecznik
odpowiedzialności zawodowej lub sąd lekarski nie potwierdzą stawianych mu
zarzutów, lekarz powinien uzyskać od izby lekarskiej wszelką możliwą pomoc w
naprawieniu wyrządzonej mu szkody.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 61.
Lekarz urzędu państwowego, samorządowego lub jakiejkolwiek
instytucji publicznej lub prywatnej powinien rzetelnie wypełniać zobowiązania
zaciągnięte wobec tych instytucji; jednak lekarz nie powinien spełniać poleceń
pracodawcy sprzecznych z zasadami etyki i deontologii lekarskiej.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 62.
Praktykę lekarską wolno wykonywać wyłącznie pod własnym
nazwiskiem. Lekarzowi wolno używać tylko należnych mu tytułów zawodowych i
naukowych50.
Art. 63.
1. Lekarz tworzy swoją zawodową opinię jedynie w oparciu o
wyniki swojej pracy, dlatego wszelkie reklamowanie się jest zabronione.
2. Lekarz nie powinien wyrażać zgody na używanie swego
nazwiska i wizerunku51 dla celów
komercyjnych.
Komentarz:
Eleonora Zielińska
Art. 64.
W czasie wykonywania swej pracy lekarz musi zachować
trzeźwość i nie podlegać działaniu jakichkolwiek środków uzależniających.
Komentarz:
Tadeusz Maria Zielonka
Art. 65.
Lekarzowi nie wolno narzucać swych usług chorym, lub
pozyskiwać pacjentów w sposób niezgodny z zasadami etyki i deontologii
lekarskiej oraz lojalności wobec kolegów.
Art. 66.
1. Lekarz ma prawo umawiać się o wysokość honorarium przed
rozpoczęciem leczenia.
2. Wyjątkiem od tej zasady jest pomoc w nagłych wypadkach. W
razie braku stosownych cenników lekarz powinien brać pod uwagę wartość oddanej
usługi, poniesione koszty własne, swoje kwalifikacje, a także w miarę
możliwości, sytuację materialną pacjenta.
3. Lekarz może leczyć bezpłatnie.
4. Lekarzowi nie wolno stosować metod nieuczciwej
konkurencji, szczególnie w zakresie nierzetelnego informowania o swoich
możliwościach działania, jak i kosztach leczenia52.
Art. 67.
Dobrym zwyczajem jest leczenie bezpłatnie innych lekarzy i
członków ich najbliższej rodziny, w tym wdów, wdowców i sierot po
lekarzach.
Art. 68.
Jeżeli z zatrudnienia lekarza wynika, że winien on spełniać
swe obowiązki wobec powierzonych jego opiece chorych bez świadczeń finansowych z
ich strony, to nie może żądać od tych chorych wynagrodzenia w jakiejkolwiek
formie, ani też uzależniać leczenia od uzyskania materialnych korzyści.
ROZDZIAŁ V
Lekarz a społeczeństwo
Art. 69.
Lekarz nie może odmówić pomocy lekarskiej w przypadkach nie
cierpiących zwłoki, jeśli pacjent nie ma możliwości uzyskania jej ze strony
instytucji powołanych do udzielania pomocy.
Art. 70.
Zadania, jakie spełnia lekarz, dają mu podstawę do żądania
ochrony jego godności osobistej, nietykalności cielesnej oraz pomocy w
wykonywaniu działań zawodowych.
Art. 71.
Lekarz ma obowiązek zwracania uwagi społeczeństwa, władz i
każdego pacjenta na znaczenie ochrony zdrowia, a także na zagrożenie
ekologiczne. Swoim postępowaniem, również poza pracą zawodową, lekarz nie może
propagować postaw antyzdrowotnych.
Art. 72.
Lekarz przeprowadzający badania masowe o charakterze
epidemiologicznym powinien mieć na celu uzyskanie wyników, które będą
wykorzystane dla poprawy zdrowotności społeczeństwa. Badania te nie powinny
stwarzać ryzyka zagrożenia zdrowia osób w nich uczestniczących.
Art. 73.
Lekarz decydujący się na uczestniczenie w zorganizowanej
formie protestu nie jest zwolniony od obowiązku udzielania pomocy lekarskiej, o
ile nie udzielenie tej pomocy może narazić pacjenta na utratę życia lub
pogorszenie stanu zdrowia.
Art. 74.
Lekarz nie może uczestniczyć w akcie pozbawiania życia,
asystować w torturowaniu lub innym poniżającym traktowaniu człowieka. Nie może
też wykorzystywać swej wiedzy i umiejętności dla ułatwienia stosowania
jakichkolwiek form okrutnego postępowania.
Komentarz:
Wojciech Szczesny
Art.74 Lekarz nie może uczestniczyć w akcie pozbawiania
życia, asystować w torturowaniu lub innym poniżającym traktowaniu człowieka. Nie
może też wykorzystywać swej wiedzy i umiejętności dla ułatwienia stosowania
jakichkolwiek form okrutnego postępowania.
W przeszłości Polski a i współcześnie w innych krajach bywały
i bywają sytuacje zmuszania lekarzy do uczestniczenia w czynnościach urągających
podstawowym zasadom moralnym.(…) Może się mylę, ale jeśli ktoś odmawia badania
lekarskiego ( z jakiejkolwiek przyczyny) a mimo to badanie takowe jest
wykonywane, jest to czyn okrutny i poniżający badanego. Wyobrażam sobie np.
sytuacje, kiedy prokurator nakazuje zbadanie kobiety, która jest podejrzana o
dokonanie aborcji. Czy jeśli ginekolog odmówi takiego badania, kierując się
własną „klauzulą sumienia” (mam wrażenie, że odmienną od wyznawanej przez prof.
Chazana), spotka go kara? Czy wzmiankowaną klauzulę mamy stosować tylko tam,
gdzie akurat jest wygodnie prawodawcom.
Embriony, klony, kodeks i wolność sumienia, PRIMUM NON NOCERE
2/2005
www.bil.org.pl
Art. 75.
Lekarz nie może stosować środków i metod dopingowych w celach
nieleczniczych. Stosowanie środków i metod uznanych za dopingowe u osób
uprawiających sport jest nieetyczne.
ROZDZIAŁ VI
Zasady końcowe
Art. 76.
W wypadkach nie przewidzianych w Kodeksie Etyki Lekarskiej
należy kierować się zasadami wyrażonymi w uchwałach władz samorządu lekarskiego,
w orzecznictwie sądów lekarskich oraz dobrymi obyczajami przyjętymi przez
środowisko lekarskie.
Art. 77.
Lekarze nauczający studentów powinni zaznajamiać ich z
Kodeksem Etyki Lekarskiej. Studenci medycyny powinni zarówno przyswajać sobie
jak i respektować zasady zawarte w niniejszym Kodeksie.
Art. 78.53
Lekarze, którzy nauczają studentów lub szkolą lekarzy powinni
swoim postępowaniem stanowić przykład godny naśladowania dla studentów i młodych
lekarzy będących pod ich opieką.
1 Zasady Prawidłowego Prowadzenia Badań Klinicznych (GCP),
Warszawa 1998; Deklaracja Helsińska Światowego Stowarzyszenia Lekarzy, Edynburg
2000
Przypisy:
1 Służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu. W KEL 1991:
„służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu od chwili poczęcia".
Powrót do tekstu.
2 Najwyższym nakazem etycznym lekarza jest dobro
chorego. W KEL 1991: „dobro chorego i zdrowie publiczne”.
Powrót do tekstu.
3 Mechanizmy rynkowe, naciski społeczne i wymagania
administracyjne nie zwalniają lekarza z przestrzegania tej zasady. Dodano w
KEL 2004.
Powrót do tekstu.
4 Lekarz powinien zawsze wypełniać swoje obowiązki
z poszanowaniem człowieka bez względu na wiek, płeć, rasę, wyposażenie
genetyczne, narodowość, wyznanie, przynależność społeczną, sytuację materialną,
poglądy polityczne lub inne uwarunkowania.
W KEL 1994 dodano „płeć” a w KEL 2004 „wyposażenie genetyczne”.
Powrót do tekstu.
5 Izba lekarska jest obowiązana do czuwania nad
przestrzeganiem zasad etyki i deontologii lekarskiej oraz zachowaniem godności
zawodu przez wszystkich członków samorządu lekarskiego a także do starań, aby
przepisy prawa nie naruszały zasad etyki lekarskiej.
W KEL 1991 brak: „a także do starań, aby przepisy prawa nie naruszały zasad
etyki lekarskiej”.
Powrót do tekstu.
6 Lekarz ma swobodę wyboru w zakresie metod
postępowania, które uzna za najskuteczniejsze. Powinien jednak ograniczyć
czynności medyczne do rzeczywiście potrzebnych choremu zgodnie z aktualnym
stanem wiedzy.
W KEL 1994: „Powinien jednak ograniczyć czynności diagnostyczne, lecznicze i
zapobiegawcze do rzeczywiście potrzebnych choremu, zgodnych z aktualnym stanem
wiedzy medycznej.”
Powrót do tekstu.
7 Lekarz powinien poinformować pacjenta o stopniu
ewentualnego ryzyka zabiegów diagnostycznych i leczniczych i spodziewanych
korzyściach związanych z wykonywaniem tych zabiegów, a także o możliwościach
zastosowania innego postępowania medycznego.
W KEL 1994: „Pacjent ma prawo zapoznać się...”.
Powrót do tekstu.
8 Postępowanie diagnostyczne, lecznicze i
zapobiegawcze wymaga zgody pacjenta. Jeżeli pacjent nie jest zdolny do
świadomego wyrażenia zgody, powinien ją wyrazić jego przedstawiciel ustawowy lub
osoba faktycznie opiekująca się pacjentem.
W KEL 1991 brak: „Jeżeli pacjent nie jest zdolny do świadomego wyrażenia
zgody...” zamiast tego prosta alternatywa: „Postępowanie diagnostyczne,
lecznicze i zapobiegawcze wymaga zgody pacjenta albo jego przedstawiciela
ustawowego, albo opiekuna faktycznego.”
Powrót do tekstu.
9 Ustęp regulujący postępowanie lekarza w stosunku do
osoby niepełnoletniej pojawia się dopiero w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
10 Wszczęcie postępowania diagnostycznego,
leczniczego i zapobiegawczego bez zgody pacjenta może być dopuszczone tylko
wyjątkowo w szczególnych przypadkach zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta lub
innych osób. Badanie bez wymaganej zgody pacjenta lekarz może przeprowadzić
również na zlecenie organu lub instytucji upoważnionej do tego z mocy prawa, o
ile nie stwarza ono nadmiernego ryzyka zdrowotnego dla pacjenta.
KEL 1991 zawiera lakoniczny zapis głoszący, że: podjęcie leczenia bez zgody
pacjenta jest dopuszczalne „wyjątkowo, tylko w indywidualnych wypadkach
przewidzianych prawem”; w KEL 1994 i 2004, że jest to możliwe „wyjątkowo w
szczególnych przypadkach zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta albo innych osób”
przy czym w KEL 2004 niezależnie od tego zapisu dodany został ustęp o badaniu
„na zlecenie organu lub instytucji upoważnionej do tego z mocy prawa”.
Powrót do tekstu.
11 W razie nie uzyskania zgody na proponowane
postępowanie, lekarz powinien nadal, w miarę możliwości, otaczać pacjenta opieką
lekarską.
W KEL 1991 brak tego ustępu.
Powrót do tekstu.
12 Informowanie rodziny lub innych osób powinno być
uzgodnione z chorym. W KEL 1994: „Informowanie rodziny, o ile to jest
możliwe, powinno być uzgodnione z chorym”.
Powrót do tekstu.
13 Wiadomość o rozpoznaniu i złym rokowaniu może
nie zostać choremu przekazana tylko w przypadku, jeśli lekarz jest głęboko
przekonany, iż jej ujawnienie spowoduje bardzo poważne cierpienie chorego lub
inne niekorzystne dla zdrowia następstwa; jednak na wyraźne żądanie pacjenta
lekarz powinien udzielić pełnej informacji. W KEL 1991 brak: ”jednak na
wyraźne żądanie pacjenta lekarz powinien udzielić pełnej informacji”.
Powrót do tekstu.
14 Lekarz leczący nie może sprzeciwiać się, by
chory zasięgał opinii o stanie swego zdrowia i postępowaniu lekarskim u innego
lekarza. Na życzenie pacjenta powinien ułatwić mu taką konsultację. W KEL
1991 brak: „Na życzenie pacjenta powinien ułatwić mu taką konsultację”.
Powrót do tekstu.
15W KEL 1994 paragraf ten zawiera dodatkowy artykuł:
„Lekarz i współpracujące z nim osoby są obowiązane do zabezpieczenia poufności
informacji zawartych i przechowywanych próbkach DNA pobranych od pacjentów i ich
rodzin”.
Powrót do tekstu.
16 W KEL 1991 brak: „jeśli zobowiązują do tego
przepisy prawa”. Natomiast pojawia się w tym miejscu zastrzeżenie: „Lekarz nie
powinien ujawniać tajemnicy lekarskiej wbrew swemu sumieniu”.
Powrót do tekstu.
17 Lekarz i współpracujące z nim osoby są
obowiązane do zabezpieczenia poufności informacji zawartych w materiale
genetycznym pacjentów i ich rodzin. W KEL 1994: „ w próbkach DNA”.
Powrót do tekstu.
18 Lekarzowi nie wolno stosować eutanazji, ani
pomagać choremu w popełnieniu samobójstwa.
„ani pomagać choremu w popełnieniu samobójstwa” dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
19 Lekarz nie może otrzymywać korzyści majątkowej
lub osobistej za pobierane lub przeszczepiane komórki, tkanki i narządy.
W KEL 1994: „Lekarz nie może otrzymywać zapłaty za przeszczepiane komórki,
tkanki i narządy.”
Powrót do tekstu.
20 W przypadku osoby niepełnoletniej, o ile jest
ona zdolna do wyrażania świadomej zgody, powinno się uzyskać również jej zgodę.
W odróżnieniu od poprzednich edycji gdzie mowa jest o „zgodzie” KEL 2004 operuje
pojęciem „świadomej zgody”.
Powrót do tekstu.
21 Lekarz powinien udzielać zgodnych z wiedzą
medyczną informacji dotyczących procesów zapładniania i metod regulacji poczęć,
uwzględniając ich skuteczność, mechanizm działania i ryzyko.
W KEL 1994: „Lekarz powinien udzielać wyczerpujących i wiarygodnych informacji
dotyczących procesów zapładniania i regulacji poczęć, zgodnie z aktualnym stanem
wiedzy, zainteresowanym tą problematyką pacjentom”.
Powrót do tekstu.
22 Lekarz ma obowiązek zapoznać pacjentów z
możliwościami współczesnej genetyki lekarskiej, a także diagnostyki i terapii
przedurodzeniowej.
W KEL 1994 brak: „i terapii”.
Powrót do tekstu.
23 Przekazując powyższe informacje lekarz ma
obowiązek poinformować o ryzyku związanym z przeprowadzeniem badań
przedurodzeniowych.
W KEL 1991 artykuł dotyczący diagnostyki przedporodowej brzmi: „Lekarz może
przeprowadzać diagnostykę przedporodową tylko wtedy, gdy stosowane metody nie
narażają płodu lub matki na nieproporcjonalne ryzyko w stosunku do oczekiwanych
korzyści. Stwierdzenie istnienia zaburzeń rozwojowych lub choroby dziedzicznej
płodu nie uprawnia do przerwania ciąży”. Ponadto w paragrafie tym dodano
artykuł: „Lekarz nie ma obowiązku wykonywania zabiegów sztucznego zapłodnienia”.
Powrót do tekstu.
24 Podejmując działania lekarskie u kobiety w ciąży
lekarz równocześnie odpowiada za zdrowie i życie jej dziecka. Dlatego
obowiązkiem lekarza są starania o zachowanie zdrowia i życia dziecka również
przed jego urodzeniem.
W KEL 1991: „Działania lekarskie, które niosą ze sobą ryzyko bądź wiążą się z
ryzykiem utraty życia płodu są dopuszczalne tylko dla ratowania życia i zdrowia
matki oraz w przypadkach gdy ciąża jest skutkiem przestępstwa”.
Powrót do tekstu.
25 Lekarz nie może uczestniczyć w procedurach
klonowania ludzi dla celów reprodukcyjnych lub terapeutycznych. Artykuł
dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
26 Każde zaświadczenie lekarskie lub inny dokument
medyczny powinien umożliwiać identyfikację lekarza, który go wystawił.
W KEL 1994 brak: „medyczny”.
Powrót do tekstu.
27 Lekarz przeprowadzający badania naukowe, a w
szczególności eksperymenty medyczne, powinien przestrzegać norm i obowiązków
wynikających z Kodeksu Etyki Lekarskiej oraz ogólnie przyjętych zasad etyki
badań naukowych.
Artykuł dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
28 Eksperymenty medyczne z udziałem człowieka mogą
być przeprowadzane przez lekarza, o ile służą poprawie zdrowia pacjenta
biorącego udział w doświadczeniu lub wnoszą istotne dane poszerzające zakres
wiedzy i umiejętności lekarskich.
W KEL 1994: „eksperymenty biomedyczne na ludziach”.
Powrót do tekstu.
29 Artykuł o minimalizacji ryzyka dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
30 Lekarz nie może prowadzić eksperymentów
badawczych z udziałem osób ubezwłasnowolnionych, żołnierzy służby zasadniczej
oraz osób pozbawionych wolności z wyjątkiem badań prowadzonych dla dobra tych
grup.
Ustęp ten dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
31 W przypadku pacjenta niezdolnego do świadomego
podjęcia decyzji i wyrażania woli, lekarz powinien uzyskać na piśmie zgodę jego
przedstawiciela ustawowego lub sądu opiekuńczego. W KEL 1991:
„przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego”, w KEL 1994:
„przedstawiciela ustawowego”.
Powrót do tekstu.
32 Warunkiem niezbędnym do podjęcia eksperymentu
medycznego z udziałem osób wymienionych w ust. 1 jest brak możliwości
przeprowadzenia badań o porównywalnej skuteczności z udziałem osób zdolnych do
wyrażenia zgody. Ustęp ten dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
33 Ustępy 2 i 3 dotyczące eksperymentów badawczych i
leczniczych z udziałem człowieka w stadium embrionalnym dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
34 Eksperymenty z udziałem człowieka powinny być
poprzedzone badaniami in vitro oraz in vivo na zwierzętach.
W KEL 1994: „eksperymenty biomedyczne o charakterze badawczym”.
Powrót do tekstu.
35 Eksperyment medyczny z udziałem człowieka może
być przeprowadzony wyłącznie pod nadzorem lekarza posiadającego odpowiednio
wysokie kwalifikacje. W KEL 1994: „doświadczonego lekarza”.
Powrót do tekstu.
36 Wykorzystanie materiału klinicznego do badań
naukowych wymaga zgody kierownika kliniki lub ordynatora oddziału leczących
pacjenta.
Dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
37 Wymagane jest uzyskanie zgody pacjenta lub jego
przedstawiciela ustawowego na udział w demonstracjach naukowych lub
dydaktycznych.
W KEL 1994: „wskazane”.
Powrót do tekstu.
38 Należy starać się o zachowanie anonimowości
osoby demonstrowanej. Brak w KEL 1991.
Powrót do tekstu.
39 Rozdział dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
40 Rozdział dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
41 Szczególny szacunek i względy należą się
lekarzom seniorom, a zwłaszcza byłym nauczycielom. dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
42 Lekarz powinien zachować szczególną ostrożność w
formułowaniu opinii o działalności zawodowej innego lekarza, w szczególności nie
powinien publicznie dyskredytować go w jakikolwiek sposób.
W KEL 1994: „Lekarz nie powinien wypowiadać wobec chorego i jego otoczenia, a
także wobec personelu asystującego lub publicznie, niekorzystnej oceny
działalności zawodowej innego lekarza lub dyskredytować go w jakikolwiek
sposób”.
Powrót do tekstu.
43 Jeżeli interwencja okaże się nieskuteczna albo
dostrzeżony błąd lub naruszenie zasad etyki powoduje poważną szkodę, konieczne
jest poinformowanie organu izby lekarskiej. Dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
44 Jeżeli dostrzeżony błąd, popełniony przez innego
lekarza, ma niekorzystny wpływ na stan zdrowia pacjenta należy podjąć działania
dla odwrócenia jego skutków. Dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
45 Lekarze pełniący funkcje kierownicze są
zobowiązani do szczególnej dbałości o dobro chorego oraz o warunki pracy i
rozwoju zawodowego podległych im osób. W KEL 1994: „Lekarze pełniący funkcje
kierownicze mają obowiązek dbać o podnoszenie kwalifikacji zawodowych podległych
im kolegów.” Natomiast w KEL 1991 brak tego ustępu.
Powrót do tekstu.
46 Lekarzowi nie wolno posługiwać się metodami
uznanymi przez naukę za szkodliwe, bezwartościowe lub nie zweryfikowanymi
naukowo.
„lub nie zweryfikowanymi naukowo” dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
47 Nie wolno mu także współdziałać z osobami
zajmującymi się leczeniem, a nie posiadającymi do tego uprawnień. W KEL
1994: „nie powinien”.
Powrót do tekstu.
48 Wybierając formę diagnostyki lub terapii lekarz
ma obowiązek kierować się przede wszystkim kryterium skuteczności i
bezpieczeństwa chorego oraz nie narażać go na nieuzasadnione koszty. Dodano
w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
49 Lekarz nie powinien dokonywać wyboru i
rekomendacji ośrodka leczniczego oraz metody diagnostyki ze względu na własne
korzyści.
Dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
50 Lekarzowi wolno używać tylko należnych mu
tytułów zawodowych i naukowych. Dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
51 Lekarz nie powinien wyrażać zgody na używanie
swego nazwiska i wizerunku dla celów komercyjnych. „i wizerunku” dodano w
KEL 2004.
Powrót do tekstu.
52 Lekarzowi nie wolno stosować metod nieuczciwej
konkurencji, szczególnie w zakresie nierzetelnego informowania o swoich
możliwościach działania, jak i kosztach leczenia. Dodano w KEL 2004.
Powrót do tekstu.
53 W KEL 1991 brak tego artykułu.
Powrót do tekstu.
|