Diametros - Internetowy Serwis Filozoficzny (An Online Philosophy Service)

POLSKI ENGLISH

Internetowy Serwis Filozoficzny

przy Instytucie Filozofii

Uniwersytetu Jagiellońskiego

| Forum

| Literatura

| Linki

| Aktualności

Deontologiczna forma kształtowania dystansu w relacji lekarz-pacjent

Jarosław Sak

Kształtowanie relacji lekarz-pacjent ma miejsce już w czasie studiów medycznych przygotowujących do wykonywania zawodu lekarza. Właśnie w tym okresie adept sztuki lekarskiej zdobywa wiedzę i umiejętności niezbędne do właściwego identyfikowania symptomów chorobowych, ich klasyfikowania i przypisywania do określonych jednostek chorobowych oraz odpowiedniego ich leczenia. Wiedza ta jest elementem kształtującym relacje medyka do osób chorych i jest postrzegana zarówno w środowisku medycznym, jak i poza nim, jako element podstawowy, niezbędny dla właściwego wykonywania zawodu lekarza. Dla właściwego wykonywania zawodu lekarza niezmiernie istotna (o ile nie równie istotna!) jest umiejętność nawiązywania relacji z pacjentem w aspekcie psychologicznym i społecznym, aspekt ten można określić jako aspekt egzystencjalny.

Umiejętność wysłuchania pacjenta, zwrócenia uwagi na jego „uboczne” względem procesu diagnostycznego problemy i wytworzenia określonego dystansu w relacji do pacjenta, jest często we współczesnej medycynie sferą niedocenianą. W epoce wysoko rozwiniętej diagnostyki obrazowej, gdzie „oko” nowoczesnej aparatury zastępuje oczy i intuicję lekarską, oraz w epoce nadmiernie rozwiniętych wymogów prowadzenia, czasami nazbyt drobiazgowej, dokumentacji medyczno-statystycznej ulega degradacji bezpośredniość relacji lekarz-pacjent. Pacjent jako człowiek – osoba cierpiąca coraz częściej staje się dla lekarza wyłącznie przypadkiem (oby jak najciekawszym!) oraz sumą osobo-dniówek szpitalnych, a także nośnikiem wykonanych procedur medycznych. Pogłębiający się również proces wydzielania w „modelowej” postawie lekarza – komponentu czysto medycznego (wiedza i umiejętności) oraz komponentu sprawności moralnych (często deprecjonowanych) przyczynia się do niewłaściwego kształtowania relacji lekarz-pacjent, w której to relacji pacjent jako cierpiący człowiek jest zbyt daleko od lekarza. Jednym z najistotniejszych elementów relacji lekarz-pacjent jest bowiem egzystencjalny dystans – „odległość” emocjonalna pomiędzy lekarzem i pacjentem. Lekarz nie może być zbyt blisko pacjenta, przejmować na siebie jego cierpienia i w nim bezpośrednio uczestniczyć – to „zamroziłoby” jego umiejętności i nie pozwoliłoby wykorzystać wiedzy i doświadczenia zawodowego. Nie powinien on być jednak również nazbyt daleko od pacjenta, traktując, jak wcześniej zaznaczyłem, chorego wyłącznie jako przypadek medyczny albo statystyczno-ekonomiczny.

Normy deontologiczne, zawarte w kodeksach etyk zawodowych, mogą być odczytywane jako próba wyznaczenia dystansu pomiędzy lekarzem a pacjentem. Kodeks Etyki Lekarskiej obowiązujący współcześnie jest między innymi zapisem problemów kształtowania podstawowych elementów relacji lekarz-pacjent. Obowiązki lekarza wobec chorego wyznaczają podstawowy horyzont działań medycznych, powinności są zaś wskazówkami dla właściwego formowania egzystencjalnego dystansu.

Deontologia: „proteza” i „tarcza”
Ewolucja Kodeksu Etyki Lekarskiej: budowanie „tarczy”

powrót